در این مقاله، قصد داریم به معرفی، روش انجام، نتایج و کاربردها و تفسیر تست vep بپردازیم و نشان دهیم که چگونه این تست می تواند در تشخیص و درمان بیماران با اختلالات عصب بینایی مفید باشد. همچنین، مرکز نوار عصب و عضله ویستان را به عنوان یکی از بهترین مراکز فوق تخصصی در زمینه انجام و تفسیر تست vep و سایر آزمایشات الکتروفیزیولوژی در تهران معرفی خواهیم کرد. این مرکز با استفاده از دستگاه های پیشرفته و مدرن، انواع آزمایش های نوار عصب و عضله را با کیفیت بالا و هزینه مناسب انجام می دهد.
نوار عصب چشم vep چیست؟
تست پتانسیل برانگیخته دیداری (vep) یا نوار عصب چشم یک آزمایش غیرتهاجمی است که در آن پاسخ سیستم بینایی به تحریک های چشمی مانند الگوهای شطرنجی متناوب روی صفحه کامپیوتر ثبت و تحلیل می شود. این تست به پزشکان کمک می کند تا علائم خاصی را تشخیص دهند که بر نحوه کارکرد چشم و مغز تاثیر می گذارد. برخی از این علائم می توانند ناشی از بیماری های مختلف مانند مولتیپل اسکلروزیس، آتروفی عصب چشم، تومورهای قسمت جلوی مغز، آمبلیوپی یا تنبلی چشم باشند.
تفسیر تست vep
تست vep یا نوار عصب چشم یک آزمایش الکتروفیزیولوژی است که در آن پاسخ سیستم بینایی به تحریک های چشمی مانند الگوهای شطرنجی متناوب روی صفحه کامپیوتر ثبت و تحلیل می شود. این تفسیر تست vep می تواند به پزشک کمک کند تا عملکرد عصب بینایی و قشر پشت سری شما را بررسی کند و بتواند بیماری های مختلف مغز و اعصاب را تشخیص دهد.
برای تفسیر تست vep، پزشک به دو پارامتر اصلی توجه می کند:
زمان رسیدن سیگنال به قشر پشت سر (latency)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر زمان طول می کشد تا سیگنال دیداری از چشم به مغز برسد. این زمان معمولا بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلی ثانیه است. اگر این زمان بیشتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از آسیب یا التهاب عصب بینایی باشد.
شکل و اندازه پاسخ (amplitude)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر سیگنال دیداری قوی و واضح است. این اندازه معمولا بین ۵ تا ۲۰ میکروولت است. اگر این اندازه کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از ضعف یا آتروفی عصب بینایی باشد.
پزشک با مقایسه نتایج و تفسیر تست vep شما با نتایج طبیعی و با توجه به علائم و شرایط شما، می تواند تشخیص دقیقی از وضعیت عصب بینایی شما بدهد. برخی از بیماری هایی که می توانند با تفسیر تست vep تشخیص داده شوند عبارتند از:
مولتیپل اسکلروزیس (MS)
این بیماری باعث آسیب به لایه محافظ (غلاف میلین) اطراف سلول های عصبی در مغز و ستون فقرات می شود که باعث کند شدن یا قطع شدن انتقال سیگنال های عصبی می شود. تفسیر تست vep می تواند نشان دهد که آیا عصب بینایی شما دچار التهاب گذرا (نورآپاتی) شده است یا خیر.
آتروفی عصب چشم
این بیماری باعث ضعف و کاهش قطر عصب چشم می شود که منجر به کاهش بینایی و دید رنگ ها می شود. تفسیر تست vep می تواند نشان دهد که آتروفی عصب چشم به صورت خودبودار (primary) است یا ناشی از ضایعات دستگاه عصب (secondary) است.
تومورهای قسمت جلوی مغز
این بخش شامل هیپوفیز، هیپوتالاموس، غده پینئال و سایر بافتهای همجوار است. تومورهای این قسمت ممکن است فشار به عصب بینایی وارد کنند و باعث کاهش بینایی، دید دوگانه، دید تار و دید حلقوی شوند. تفسیر تست vep می تواند در تشخیص و پیگیری درمان تومورهای قسمت جلویی مغز کاربردی باشد.
آمبلیوپی یا تنبلی چشم
این حالت یکی از شایع ترین اختلالات بینایی در کودکان است که در آن یک یا هر دو چشم به درستی توسعه نمی یابند و بینایی ضعیف می شوند. تفسیر تست vep می تواند در تشخیص آمبلیوپی و ارزیابی درمان آن مفید باشد.
تفسیر نوار عصب چشم
نوار عصب و عضله چشم (EMG) یک آزمایش تشخیصی است که برای ارزیابی عملکرد عصب و عضله چشم استفاده می شود. این آزمایش با استفاده از الکترودهای کوچکی که روی پوست چشم یا عضلات اطراف آن قرار می گیرند انجام می شود. الکترودها فعالیت الکتریکی عصب و عضله را ثبت می کنند و این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا مشکلات احتمالی عصب و عضله چشم را تشخیص دهد.
انواع نوار عصب و عضله چشم
دو نوع اصلی نوار عصب و عضله چشم وجود دارد:
- نوار عصب عضله چشم (EMG): این آزمایش برای ارزیابی عملکرد عصب حرکتی چشم استفاده می شود. عصب حرکتی چشم عصبی است که عضلات چشم را کنترل می کند.
- نوار عضله چشم (EOG): این آزمایش برای ارزیابی عملکرد عضلات چشم استفاده می شود. عضلات چشم مسئول حرکت چشم ها، تمرکز و تطابق هستند.
تفسیر نوار عصب و عضله چشم
تفسیر نوار عصب و عضله چشم توسط پزشک متخصص انجام می شود. پزشک با بررسی نتایج آزمایش می تواند به تشخیص مشکلات احتمالی عصب و عضله چشم بپردازد.
برخی از یافته های غیرطبیعی نوار عصب و عضله چشم عبارتند از:
- کاهش یا افزایش فعالیت الکتریکی عصب یا عضله: این یافته می تواند نشان دهنده آسیب یا بیماری عصب یا عضله باشد.
- تغییر در شکل یا دامنه پتانسیل های عمل: این یافته می تواند نشان دهنده آسیب یا بیماری عصب یا عضله باشد.
- عدم وجود پتانسیل های عمل: این یافته می تواند نشان دهنده قطع کامل عصب یا عضله باشد.
موارد استفاده از نوار عصب و عضله چشم
نوار عصب و عضله چشم برای تشخیص طیف گسترده ای از مشکلات عصب و عضله چشم استفاده می شود، از جمله:
- آسیب عصب چشم: این آسیب می تواند ناشی از ضربه، جراحی، بیماری یا سایر عوامل باشد.
- بیماری عصب چشم: این بیماری ها می توانند باعث ضعف، فلج یا درد در چشم شوند.
- آسیب عضله چشم: این آسیب می تواند ناشی از ضربه، جراحی، بیماری یا سایر عوامل باشد.
- بیماری عضله چشم: این بیماری ها می توانند باعث ضعف، فلج یا درد در عضلات چشم شوند.
انجام نوار عصب و عضله چشم
نوار عصب و عضله چشم یا تست vep معمولاً در مطب پزشک یا بیمارستان انجام می شود. آزمایش حدود 30 دقیقه طول می کشد.
در طول آزمایش، پزشک الکترودهای کوچکی را روی پوست چشم یا عضلات اطراف آن قرار می دهد. الکترودها فعالیت الکتریکی عصب و عضله را ثبت می کنند. پزشک همچنین ممکن است از شما بخواهد که چشمان خود را حرکت دهید یا کارهای خاصی را انجام دهید.
بعد از آزمایش، الکترودها برداشته می شوند. شما می توانید بلافاصله به فعالیت های روزمره خود بازگردید.
نوار عصب چشم نرمال
نوار عصب چشم نرمال در مبحث تفسیر تست vep یک نمودار موجی است که دارای دو پارامتر اصلی است:
زمان رسیدن سیگنال به قشر پشت سر (latency)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر زمان طول می کشد تا سیگنال دیداری از چشم به مغز برسد. این زمان معمولا بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلی ثانیه است و در نوار عصب چشم یا تفسیر تست vep با حرف P نشان داده می شود. اگر این زمان بیشتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از آسیب یا التهاب عصب بینایی باشد.
شکل و اندازه پاسخ (amplitude)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر سیگنال دیداری قوی و واضح است. این اندازه معمولا بین ۵ تا ۲۰ میکروولت است و در نوار عصب چشم با حرف N نشان داده می شود. اگر این اندازه کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از ضعف یا آتروفی عصب بینایی باشد.
علائم آسیب عصب چشم
آسیب عصب چشم یک حالت است که در آن عصب بینایی که از چشم به مغز می رسد، دچار آسیب یا التهاب می شود. این می تواند باعث کاهش بینایی، تاری دید، دوبینی، درد چشم و مشکلات دیگر شود. برخی از علائم آسیب عصب چشم عبارتند از:
- از دست دادن ناگهانی یا تدریجی بینایی در یک یا هر دو چشم
- کاهش توانایی تشخیص رنگها، به خصوص رنگ قرمز
- کاهش میدان دید یا دید حلقوی
- درد چشم، به ویژه هنگام حرکت دادن چشم
- نورهراسی یا حساسیت بالا به نور
- احساس جرقه، برق یا خطوط در چشم
- زود خسته شدن یا ضعف در چشم ها
علائم آسیب عصب چشم ممکن است به صورت موقت یا دائمی باشند و بستگی به علت و شدت آسیب دارند. اگر شما هر یک از این علائم را تجربه می کنید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا علت و درمان آن را بررسی کند.
عکس عصب چشم سالم
عصب بینایی یا عصب چشم optic nerve یک عصب است که از شبکیه چشم خارج شده و سیگنال های دیداری را به مغز انتقال می دهد. عصب بینایی در چشم سالم به صورت یک لوله مستطیلی با رنگ سفید یا خاکستری دیده می شود که از نقطه کور یا نقطه خروج عصب بینایی optic disc شروع شده و به سمت عقب چشم ادامه می یابد.
برای تصویربرداری از عصب بینایی، می توان از روش های مختلفی استفاده کرد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. برخی از این روش ها عبارتند از:
تصویربرداری با تفنگ لیزر (Optical Coherence Tomography یا OCT)
این روش با استفاده از نور لیزری، تصاویر برشی از عصب بینایی و شبکیه را تولید می کند. این روش می تواند ساختار، ضخامت و حجم عصب بینایی را با دقت بالا نشان دهد. این روش برای تشخیص و پیگیری بیماری هایی مانند آتروفی عصب چشم، مولتیپل اسکلروزیس و گلوکوم کاربردی است.
تصویربرداری با فرستنده صوت (Ultrasound)
این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویر دوبعدی یا سه بعدی از عصب بینایی و سایر بافت های چشم را ایجاد می کند. این روش می تواند در شرایطی که قرنیه یا زجاجیه کدر باشد و تصویربرداری با نور ممکن نباشد، مفید باشد. این روش برای تشخیص و پیگیری تومورها، خونریزی ها، آسیب ها و سایر مشکلات چشم کاربردی است.
تصویربرداری با تاموراف (Magnetic Resonance Imaging یا MRI)
این روش با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر سه بعدی از عصب بینایی و مغز را تولید می کند. این روش می تواند عملکرد، جریان خون و متابولیسم عصب بینایی را نشان دهد. این روش برای تشخیص و پیگیری بیماری هایی مانند تومورهای قسمت جلوی مغز، التهاب عصب بینایی و مولتیپل اسکلروزیس کاربردی است.
آمادگی های لازم برای نوار بینایی
چگونه می توان برای تست vep آماده شد؟ آیا لازم است قبل از انجام تست کار خاصی انجام دهیم؟ برای انجام نوار بینایی، شما باید به چند نکته توجه کنید:
- شب قبل از آزمایش موهای خود را بشویید و از مواد شیمیایی مانند ژل و لوسیون ها استفاده نکنید.
- شب قبل خواب کافی بگیرید و از مصرف داروهایی که باعث خواب آلودگی یا گیجی میشوند خودداری کنید.
- اگر عینکی هستید، عینک خود را همراهتان بیاورید.
- می توانید وعده های غذایی روزمره و داروهای معمول خود را مصرف کنید.
- در روز آزمایش، اگر هرگونه بیماری چشمی مانند کاتاراکت یا گلوکوم دارید، به تکنسین یا پزشک اطلاع دهید.
- به موقع حاضر شوید و قبل از آزمایش آرام باشید.
نوار عصب چشم چه بیماری هایی را تشخیص می دهد؟
در مطلب بالا گفتیم که نوار عصب چشم یا پتانسیل برانگیخته دیداری (vep) یک آزمایش است که پاسخ سیستم بینایی به تحریک های چشمی را ثبت و تحلیل می کند. این آزمایش می تواند در تشخیص بیماری های مختلف مرتبط با عصب بینایی یا مغز کمک کند.
برخی از بیماری هایی که با نوار عصب چشم و تفسیر تست vep قابل تشخیص هستند عبارتند از:
اسکلروز چندگانه (MS)
این بیماری باعث آسیب به لایه محافظ (غلاف میلین) اطراف سلول های عصبی در مغز و ستون فقرات می شود که باعث کند شدن یا قطع شدن انتقال سیگنال های عصبی می شود. نوار عصب چشم و تفسیر تست vep می تواند نشان دهد که آیا عصب بینایی شما دچار التهاب گذرا (نورآپاتی) شده است یا خیر.
آتروفی عصب چشم
این بیماری باعث ضعف و کاهش قطر عصب چشم می شود که منجر به کاهش بینایی و دید رنگها می شود. نوار عصب چشم یا تفسیر تست vep می تواند نشان دهد که آتروفی عصب چشم به صورت خودبودار (primary) است یا ناشی از ضایعات دستگاه عصب (secondary) است.
تومورهای قسمت جلوی مغز
این بخش شامل هپوفیز، هپوتالاموس، غده پینئال و سایر بافت های همجوار است. تومورهای این قسمت ممکن است فشار به عصب بینایی وارد کنند و باعث کاهش بینایی، دید دوگانه، دید تار و دید حلقوی شوند. نوار عصب چشم یا تفسیر تست vep می تواند در تشخیص و پیگیری درمان تومورهای قسمت جلویی مغز کاربردی باشد.
آمبلیوپی یا تنبلی چشم
این حالت یکی از شایع ترین اختلالات بینایی در کودکان است که در آن یک یا هر دو چشم به درستی توسعه نمی یابند و بینایی ضعیف می شوند. تفسیر تست vep یا نوار عصب چشم می تواند در تشخیص آمبلیوپی و ارزیابی درمان آن مفید باشد.
عوارض نوار عصب و عضله چشم
عوارض نوار عضب و عضله چشم بسیار کم و موقتی هستند و معمولاً شامل موارد زیر می شوند:
- خراشیدگی یا قرمزی پوست در محل نصب الکترودها
- خونریزی یا کبودی کوچک در محل ورود سوزنها به عضلات
- درد یا ناراحتی در محل آزمایش
- عفونت یا التهاب در محل آزمایش (به ندرت)
این عوارض معمولاً خودبه خود بهبود می یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند. برای کاهش درد یا خونریزی می توانید از یخ یا کمپرس سرد استفاده کنید. همچنین باید از خشک نگه داشتن و تمیز کردن محل آزمایش اطمینان حاصل کنید. اگر عوارض شدید یا مداومی داشتید، باید به پزشک خود مراجعه کنید.
تفسیر تست vep و تشخیص بیماری های قلبی عروقی
به طور کلی، نوار عضله چشم یا تفسیر تست vep مستقیماً در تشخیص بیماری های قلب و عروق کمک نمی کند، زیرا این آزمایش فقط فعالیت الکتریکی چشم را مورد بررسی قرار می دهد و ارتباطی با عملکرد قلب ندارد. برای تشخیص بیماری های قلب و عروق، آزمایش های دیگری مانند نوار قلب، تست ورزش، اکوکاردیوگرافی، آنژیوگرافی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
با این حال، در برخی موارد، نوار عضله چشم یا تفسیر تست vep ممکن است به طور غیرمستقیم نشان دهنده برخی از بیماری های قلب و عروق باشد. برای مثال، برخی از بیماران مبتلا به میاستنی گراویس، یک بیماری عضلانی که باعث ضعف عضلات چشم و صورت می شود، ممکن است همچنین دچار تومور تیموس باشند.
تیموس یک غده در قفسه سینه است که در سیستم ایمنی نقش دارد. تومور تیموس ممکن است باعث فشار به قلب و ریه ها شده و باعث ایجاد علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه، خونریزی از بینی و … شود.
بنابراین، نوار عضله چشم به تنهایی کافی برای تشخیص بیماری های قلب و عروق نیست، اما ممکن است در برخی موارد به عنوان یک عامل ارجاع به آزمایش های دیگر مورد توجه قرار گیرد.
مراکز نوار چشم در تهران
برای انجام نوار چشم، شما میتوانید به یکی از مراکز تخصصی چشم پزشکی یا مغز و اعصاب در تهران مراجعه کنید. برخی از این مراکز عبارتند از:
کلینیک چشم پزشکی ونک: این کلینیک در میدان ونک واقع شده و دارای تجهیزات پیشرفته و پزشکان مجرب در زمینه نوار چشم و سایر آزمایشات چشمی و تفسیر تست vep است.
کلینیک چشم پزشکی سینا تهران: این کلینیک در تهرانسر قرار دارد و از جدیدترین دستگاه ها و روش های تشخیصی و درمانی چشم استفاده می کند.
بیمارستان تخصصی چشم بینا تهران: این بیمارستان در اتوبان حقانی واقع شده و دارای بخش های مختلف چشم پزشکی از جمله نوار چشم، لیزر چشم، جراحی چشم و … است.
مرکز نوار عصب ویستان
از جمله مراکز تخصصی نوار چشم در تهران، می توان به مرکز نوار عصب ویستان اشاره کرد. این مرکز با در اختیار داشتن دستگاه های پیشرفته و مدرن، انواع آزمایش های نوار عصب و عضله را با کیفیت بالا و هزینه مناسب انجام می دهد.
این مرکز در زمینه نوار چشم، نوار عصب مثانه، نوار عصب سیاتیک و سایر نوارهای عصبی تخصص دارد و می تواند در تشخیص و درمان بیماران با اختلالات عصبی مفید باشد.
آدرس مرکز نوار عصب ویستان به شرح زیر است:
تهران- اتوبان اشرفی اصفهانی – بلوار مرزداران – بعد از خیابان رضایی نژاد و بهار- پلاک 184- ساختمان ایمان – طبقه همکف شرقی (پشت داروخانه دکتر ختمی)
هزینه تست vep
هزینه تست VEP به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع تست: تست VEP انواع مختلفی دارد که هر کدام هزینه متفاوتی دارند. به عنوان مثال، تست VEP ساده که برای ارزیابی عملکرد عصب بینایی استفاده می شود، هزینه کمتری نسبت به تست VEP پیشرفته که برای ارزیابی عملکرد عصب بینایی در شرایط خاص استفاده می شود، دارد.
- تجهیزات: تجهیزات مورد استفاده برای انجام تست VEP نیز بر هزینه آن تأثیر می گذارد. تجهیزات پیشرفته تر معمولاً هزینه بیشتری دارند.
- تجربه و مهارت تکنسین: تجربه و مهارت تکنسینی که تفسیر تست VEP را انجام می دهد نیز بر هزینه آن تأثیر می گذارد. تکنسین های باتجربه معمولاً هزینه بیشتری دریافت می کنند.
- موقعیت جغرافیایی: موقعیت جغرافیایی مرکز درمانی نیز بر هزینه تست VEP تأثیر می گذارد. مراکز درمانی در مناطق شهری معمولاً هزینه بیشتری نسبت به مراکز درمانی در مناطق روستایی دارند.
در مرکز ویستان، هزینه تست VEP نسبت به سایر مراکز درمانی پایین تر است. این امر به دلیل عوامل زیر است:
- استفاده از تجهیزات پیشرفته و مدرن: مرکز ویستان از تجهیزات پیشرفته و مدرن برای انجام و تفسیر تست VEP استفاده می کند. این تجهیزات نتایج دقیق تری را ارائه می دهند و نیاز به تکرار آزمایش را کاهش می دهند.
- تجربه و مهارت بالای تکنسین ها: تکنسین های مرکز ویستان از تجربه و مهارت بالایی در انجام و تفسیر تست VEP برخوردار هستند. این امر منجر به نتایج دقیق تر و کاهش خطا می شود.
- کاهش هزینه های جانبی: مرکز ویستان هزینه های جانبی تفسیر تست VEP را کاهش داده است. این امر باعث کاهش هزینه کلی تست شده است.
- استفاده از بیمه: مرکز نوار عصب و عضله ویستان با شرکت های بیمه ای مختلفی طرف قرار داد است و می تواند این تست را با بیمه ارائه نماید.
در مجموع، هزینه تست VEP در مرکز ویستان به دلیل عوامل ذکر شده، نسبت به سایر مراکز درمانی پایین تر است. این امر باعث می شود که افراد بیشتری بتوانند از این آزمایش مهم برای تشخیص و درمان بیماری های چشم استفاده کنند.
